Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2012

Το ύφος της Θεσσαλονίκης.

Το ύφος μιας πόλης είναι κρίσιμο στοιχείο όχι μόνο για την κατανόηση της αλλά και για την ανάπτυξή της. 

  
Η Θεσσαλονίκη έχει ένα σημαντικό ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που συμβάλει στο ύφος της. Είναι η επαφή της με την θάλασσα που γίνεται με δύο διαφορετικούς τρόπους. 
Με την παλιά ιστορική παραλία με τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της, που δίνει μια δυνατή αστική εικόνα  και έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Είναι η σχέση της θάλασσας με τα κτίρια όχι σε απόσταση αλλά πάνω στην ακτή. Είναι η σχέση της στενής προκυμαίας. Το νερό δεν είναι μακριά, είναι ένα συνεχές σύνολο μαζί με τα κτίσματα.


















Με την νέα παραλία που είναι εξέλιξη σύγχρονη μετά την επέκταση της πόλης ανατολικά, από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η διαμόρφωση της νέας παραλίας ανταποκρινόταν στο ύφος της επέκτασης της Θεσσαλονίκης. Τα κτίρια της είναι σε μεγάλη απόσταση από την θάλασσα και μεσολαβεί ζώνη πρασίνου. Μια τελείως διαφορετική κατηγορία αστικού τοπίου. Έχουμε λοιπόν δύο διαφορετικές μορφές που  συγκροτώντας μια ενότητα, δίνουν δυνατότητες ποιότητας ζωής και δημιουργούν ένα εικονογραφικό ενδιαφέρον.
Ας δούμε πως ήταν διαχρονικά οι σχέσεις των ανθρώπων με την θάλασσα στην Θεσσαλονίκη. Γιατί δεν αρκεί μόνο το τοπίο για να δημιουργηθεί αυτή η σχέση πόλης - θάλασσας αλλά κρίσιμος παράγοντας είναι και η σχέση ανθρώπων - θάλασσας. Αυτή η σχέση έχει σαν προϋπόθεση το τοπίο αλλά στην συνέχεια καθορίζει τις αντιλήψεις , επομένως και τις δράσεις των ανθρώπων πάνω σε αυτό το τοπίο ή και στην διαμόρφωσή του. Αμφίπλευρος επηρεασμός δηλαδή. 
Αυτά τα τόσο σημαντικά ζητήματα, δυστυχώς αγνοήθηκαν ή δεν κατανοήθηκαν σωστά από την διοίκηση του πρώην δήμαρχου κ. Κοσμόπουλου και του τότε Δημοτικού Συμβουλίου γι αυτό και προωθήθηκε η επέκταση της παλιάς παραλίας κατά 150 μέτρα και η δημιουργία κτιρίων αναψυχής, πολιτισμού και αθλητικές εγκαταστάσεις. Ευτυχώς αποσοβήθηκε το μη αναστρέψιμο κακό, από την αντίδραση σημαντικού μέρους των ανθρώπων της πόλης.

Αν ανατρέξουμε στην εποχή που αρχίζει με την κατεδάφιση των τειχών θα δούμε ότι οι άνθρωποι είχαν μια συνεχή σχέση και δραστηριότητα με την θάλασσα. Αρχίζοντας από τους ωραίους κήπους του Μπεχ Τσινάρ στην περιοχή του σημερινού λιμανιού, όπου γινόταν ωραίες βαρκάδες,  συνεχίζοντας στην παλιά παραλία όπου τα εμπορικά  πλοία έδιναν τον τόνο με τις φορτοεκφορτώσεις τους από τους εργάτες της θάλασσας και αυτούς της ξηράς. Στην περιοχή του Λευκού Πύργου όπου ήταν το θέατρο και το καφέ με τις θαυμάσιες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις τους ακόμη και με μετάκληση σπουδαίων καλλιτεχνών από "τας Ευρώπας". Και τελειώνοντας στην ανατολική Θεσσαλονίκη, στην  περιοχή των Εξοχών  δηλαδή, όπου οι πλούσιες οικογένειες εκείνης της εποχής
χτίσανε τους Πύργους τους παραθαλάσσια. Στην θάλασσα που έγλυφε τους κήπους , κατασκεύασαν τις αποβάθρες τους, όπου έδεναν τις βάρκες  με τις οποίες πηγαίναν τις βόλτες τους. 



Σε μια επόμενη εποχή θα θυμηθούμε τα καραβάκια που πήγαιναν στην Περαία και στην Αγία τριάδα για τα μπάνια και τα beatch Partyς με τα συγκροτήματα της εποχής. Καθώς και την πλαζ της Αρετσούς όπου "μιλιούνια" κόσμος έκανε τις βουτιές του από τις εξέδρες που ήταν δεμένες σε απόσταση από την ακτή.
Αυτά ανήκουν στο παρελθόν, η χωροταξία της περιοχής είναι τελείως διαφορετική και οι συνήθειες των ανθρώπων έχουν αναγκαστικά αλλάξει. Όμως υπήρξε μια μεγάλη περίοδος που η αδράνεια σκέπασε την περιοχή αυτή συσχετιζόμενη ασφαλώς με την αδράνεια  της σκέψης. Το ενδιαφέρον είχε στραφεί αλλού.
Τώρα σαν να άρχισε η αντίστροφη πορεία.  Η αρχή έγινε με την Α'  προβλήτα και το δεύτερο Μέγαρο Μουσικής που , σε αντίθεση με το πρώτο, είναι εξωστρεφές και στραμμένο προς την θάλασσα.. Αρχίσαμε να ενδιαφερόμαστε για την θάλασσα και την θαλάσσια ακτογραμμή, από  το Δέλτα του Αξιού μέχρι το μεγάλο έμβολο. Αρχίσαμε να κατανοούμε την σπουδαιότητα αυτού  του παραλιακού μετώπου με αποτέλεσμα  να αρχίσουν να γίνονται μελέτες έτσι ώστε οποιαδήποτε επέμβαση σ΄ αυτό να μην είναι αποσπασματική αλλά να εντάσσεται στον συνολικό σχεδιασμό. Εντάσσεται το λιμάνι στην ζωή της πόλης, κάνουμε ευπρεπή τον παλιό ορμίσκο Σοφούλη, πολλαπλασιάζουμε τις θαλάσσιες αθλητικές εκδηλώσεις, ενθαρρύνουμε τους ψαράδες να κάνουν αυτό που αγαπούν στην παραλία της πόλης. Είμαστε σε καλόν δρόμο.
(Η σκέψη στην αρχή της δημοσίευσης καταγράφηκε σε εφημερίδα της Θεσσαλονίκης από τον Δ. Φατούρο όταν γινόταν ο αγώνας για την αποτροπή της κατασκευής της Υποθαλάσσιας αρτηρίας).